دانلود کتاب نفائس الفنون فی عرایس العیون (۳ جلد) نوشته علامه شمس الدین محمد بن محمود آملی

نفائس الفنون عرایس العیون «نفائس الفنون فی عرائس العیون»،

دائرة المعارفی است به زبان فارسی ، تالیف علامه شمس الدین محمد

بن محمود آملی ، از علمای قرن هشتم هجری، متوفای ۷۵۳ ق. ظاهرا

کتاب با هدف تدریس به طلاب مدرسه سلطانیه تالیف شده است.

مؤلف، آن را قبل از ۷۳۶ ق، آغاز کرده و در حدود ۷۴۲ ق، به پایان رسانیده

و به ابو اسحاق بن محمود شاه در شیراز تقدیم داشته است. کتاب، در سه

علامه آملی فروشگاه رهاوی

جلد تنظیم گردیده و مشتمل بر مقدمه و شرح حال مؤلف به قلم سید هدایت الله

مسترحمی ، مقدمه‌ای به قلم مصحح کتاب، مرحوم علامه ابو الحسن شعرانی

، مقدمه‌ای به قلم مؤلف (مشتمل بر سه فایده) و دو بخش اصلی است

(بخش علوم اوایل و بخش علوم اواخر). نفائس الفنون عرایس العیون

۱. بخش اول کتاب، به علوم اواخر اختصاص یافته و مشتمل بر ۴ مقاله است

و هر مقاله، خود، مشتمل بر چند فن و هر فن، دربرگیرنده فصول متعددی

می‌باشد. در این بخش، ۸۵ علم که بر ۳۶ فن بنا نهاده شده، معرفی می‌گردد.

۲. بخش دوم، به علوم اوایل اختصاص یافته و مشتمل بر ۵ مقاله و هر مقاله،

مشتمل بر چند فن و هر فن، متضمن فصول گوناگونی است. در این بخش نیز

۷۵ علم از علوم اوایل که بر ۳۳ فن بنا شده، معرفی می‌گردد. نفائس الفنون عرایس العیون

شمس الدین آملی، در این کتاب، به شیوه نویسندگان کتب علمی قرن هفتم

و هشتم، نظیر خواجه نصیر الدین طوسی و قطب الدین شیرازی ، مطالب غامض

علمی را در ساده‌ترین و روان‌ترین عبارات، به نثر مرسل آن روز نوشته است و در

خطبه آغازین کتاب، به شیوه مرسوم عصر خود از نثر مصنوع پیروی کرده که در این

کار هم توانایی خود را به خوبی نشان می‌دهد. فصل مربوط به علم انشا نیز به

نثر مصنوع نوشته شده، اما در فصول دیگر، کار، متفاوت است، چون بیشتر مطالب

از کتاب‌های دیگران به همان صورت نقل شده و اگر در جایی اسلوب نثر قدیم تر

از شیوه عصر مؤلف است، در آن تغییری نداده. در بخش‌هایی هم به نظر می‌رسد

که مطالب، توسط خود آملی از متن عربی به پارسی ترجمه شده است.

نفائس الفنون عرایس العیون

این کتاب، یکی از دایرة المعارف‌های نفیس فارسی است که تا حدی از نظرها

دور مانده است. نفائس الفنون، گنجینه‌ای گران بها از ادب و فرهنگ گذشته این

آب و خاک می‌باشد. این کتاب، تمامی علوم و فنونی را که در قرن هشتم هجری

شناخته شده بود، در بر دارد. نویسنده با شکیبایی فراوان و آگاهی عمیق به علوم

و مسائل آن پرداخته است. وی، ابتدا، از علم، تعریفی جامع به دست می‌دهد و

سپس به تقسیم بندی و طبقه بندی علوم می‌پردازد و آن گاه هر علم را با اجزا

علامه آملی فروشگاه رهاوی

و فروع آن مورد تدقیق قرار می‌دهد و هیچ علم و فنی را از قلم نمی‌اندازد؛ از

علم اکتاف گرفته تا هندسه و جبر و مقابله و از قیافه شناسی تا مکانیک (علم حیل)،

همه را آورده است. در نفائس الفنون، در تقسیم علوم چنین آمده است: «بدان

که علم، به قسمت اولی، منقسم شود با حکمی و غیر حکمی… حکمت ،

عبارت است از علم حقایق اشیاء چنان که باشد و قیام نمودن به کارها چنان که

باید به قدر استطاعت تا نفس انسانی به کمالی که متوجه است بدان برسد، پس

منقسم شود به دو قسم: علمی و عملی. علمی، تصور حقایق موجودات است

و تصدیق به احکام و لواحق آن، چنان که فی نفس الامر باشد به قدر قوت انسانی

و عملی، ممارست حرکات و مزاولت صناعات از جهت اخراج آنچه در حیز قوت باشد

به حد فعل، به شرط آنکه مؤدی بود از نقصان به کمال به حسب طاقت بشری. و

نفائس الفنون عرایس العیون

علوم غیر حکمی منقسم شود به قسم دینی و غیر دینی و علوم دینی ، یا عقلی‌اند

یا نقلی یا مرکب از هر دو… و علم غیر دینی همچو علم محاوری… و بعضی از ایشان،

قسمت بدین وجه کنند که علوم، یا شرعی است یا حکمی یا جامع میان شرعی و

حکمی که آن تصوف است…» . بدین ترتیب مؤلف، مبنای کتابش را بر تقسیم

علوم به حکمی و غیر حکمی می‌نهد و آنها را علوم اوایل و علوم اواخر می‌نامد.

ابتدا، علوم اواخر را شرح می‌دهد و آنها را به چهار دسته تقسیم می‌کند که

هر کدام شامل چند فن است. نفائس الفنون عرایس العیون