دانلود کتاب فارسنامه – ابن بلخی 

دانلود  فارسنامه  ابن بلخی کتابی است دربارۀ تاریخ و جغرافیای پارس

که در دههٔ نخست سده ششم هجری قمری نوشته شده‌است. نام

نویسندهٔ کتاب مشخص نیست، ولی نویسنده خود در دیباچهٔ کتاب

نسبِ نیایش را از بلخ و خویشتن را زاده و پرورده در پارس ذکر می‌کند.

از این رو، معمولاً از وی با نام ابن بلخی یاد می‌شود. بخش جغرافیای

فارس‌نامه به خاطر اطلاعات بدیعی که در آن یافت می‌شود نزد

پژوهشگران بسیار ارزشمند است؛ بخش تاریخ کتاب عمدتاً منطبق

بر تواریخ پیشین یا حتی مأخوذ از آنهاست، گرچه گاه اطلاعات

اضافه‌ای هم در آن یافت می‌شود؛ بخش تاریخ این اهمیت را دارد

که نخستین تألیف (در مقابل ترجمه) پیرامون تاریخ ایران به زبان فارسی

است که به دست ما رسیده‌است.

دانلود  فارسنامه  ابن بلخی

معرفی اجمالی دانلود کتاب فارسنامه بلخی

این کتاب قدیمی‌ترین کتابی است که اطلاعات جامع و منحصر به

فردی دربارهٔ فارس، به زبان فارسی و با انشایی سلیس و روان

و به شیوه‌ای موجز و دل‌نشین به اهل فضل و ادب عرضه داشته‌

است و از زمان تألیف به عنوان منبعی معتبر در شناخت فارس

مورد قبول و استفادۀ

دانلود  فارسنامه  ابن بلخی پژوهشگران و صاحب‌نظران قرار

گرفته‌است. نویسندۀ فارس‌نامه در مقدمهٔ کتاب، هدف از نگارش

آن را توصیف وضعیت تاریخی و جغرافیایی فارس در جهت آگاه

کردن سلطان سلجوقی از موقعیت این ایالت عنوان می‌کند.

دانلود کتاب فارسنامه بلخی

مؤلف

اگرچه ادوارد براون احتمال می‌دهد که این فارس‌نامه را ابوزید

احمد بن سهل بلخی، مؤلف صورالاقالیم تألیف کرده باشد،^[۱]

اما در هیچ‌یک از منابع معتبر، نامی از مؤلف فارس‌نامه به میان

نیامده است و تنها حاجی خلیفه، در کشف‌الظنون^[۲] او را بلخی

خوانده و نوشته‌است بنابراین، ابن بلخی نامی است که حاجی

خلیفه به استناد مطالب فارس‌نامه، بر مؤلف این اثر نهاده‌است.

(اگرچه نیکسن معتقد است که این نام را حمدالله مستوفی بر

مؤلف کتاب گذاشته‌است) و پس از وی دیگران نیز آن را به کار برده‌اند.^[۳]

علت تألیف کتاب

خاندان فارسنامه هم چنان‌که خود او نوشته است، در اوایل دولت

سلجوقی به پارس آمدند و سلطان ابوشجاع محمدبن ملکشاه

سلجوقی (۴۷۴ تا ۵۱۱ هـ. ق) در نامه‌ای که به خط خود به ابن

بلخی نگاشت و مؤلف کتاب آن را درخواستی لطیف و املایی

شافی می‌خواند، از او خواست که اوضاع و احوال پارس را در کتابی

برای او بنگارد.^[۴] با توجه به این که سلطان محمد بن ملکشاه در

سال ۵۱۱ در گذشته است و مؤلف به همزمانی خود با اتابک چاولی

متوفی به سال ۵۱۰ هـ.ق. اشاره دارد می‌توان حدس زد که سال

تألیف فارسنامه باید قبل از ۵۱۰ هجری باشد.

منابع مؤلف

منابع مؤلف، همان تواریخ عمومی و مشهور، مانند آثار حمزه اصفهانی

و تاریخ طبری و در بخش مسائل مالی و دیوانی، کتاب خراج جعفر بن

قدامه است. لسترنج، در مقدمه فارس نامه به تفصیل از اخذ و

اقتباس ابن بلخی در احوال تاریخ قبل از اسلام، از جمله ساسانیان،

از تاریخ طبری بحث کرده‌است. مؤلف، در تألیف خود با دقت و

وسواسی شگفت‌انگیز، از موثق‌ترین اطلاعات مندرج در کتب مختلف

سود برد تا کاری تحقیقی و قابل اعتماد را عرضه بدارد و به همین

جهت مواد کتاب خود را از یک اثر واحد برنگرفت و تنها به گفته گذشتگان

اکتفا نکرد و کوشید تا خود نیز دیده‌ها و

دانلود  فارسنامه  ابن بلخی شنیده‌ها و دریافت‌های خویش را بر کتاب

بیفزاید و نتیجه آن شده‌است که پاره‌ای از اطلاعات موجود در فارس

نامه ابن بلخی، کاملاً دست اول و خاص و منحصر به این کتاب می‌باشد

و در هیچ اثر دیگری مشاهده نمی‌شود؛ همانند آنچه دربارهٔ مالیات

فارس و قبایل کرد و شبانکاره یا خلق و خوی مردم این دیار آورده‌است.

محتوای کتاب

دانلود کتاب فارسنامه بلخی

ابن بلخی، در فارسنامه، نشان می‌دهد که سلطان سلجوقی که

به اهمیت جغرافیایی و تاریخی فارس و نژاد مردم آن آگاه بود، از وی

درخواست تألیف کتابی را کرد که آیینة تمام نمای فارس باشد و

مؤلف نیز، به تألیف فارس‌نامه پرداخت^[۵] که نخستین کتاب مستقل

و جامعی است که دربارة فارس، جغرافیا و سوابق و روحیات مردم

آن به رشته تحریر کشیده شده‌است.^[۶] او در تألیف خود با دقت و

وسواسی شگفت‌انگیز، از مؤثق‌ترین اطلاعات مندرج در کتاب‌های

مختلف سود برد تا کاری تحقیقی و قابل اعتماد را عرضه بدارد و به

همین جهت مواد کتاب خود را از یک اثر واحد برنگرفت و تنها به گفتة

گذشتگان اکتفا نکرد و کوشید تا خود نیز، دیده‌ها و شنیده‌ها و

دریافت‌های خویش را بر کتاب بیفزاید و نتیجه، آن شده‌است که

پاره‌ای از اطلاعات و مطالب موجود در فارسنامه ابن بلخی، کاملاً

دست اول و خاص و منحصر به این کتاب باشد و در هیچ اثر دیگری

مشاهده نمی‌شود، همانند آنچه دربارة مالیات فارس و قبایل کرد

و شبانکاره یا خلق و خوی مردم این دیار، آورده‌است.^[۷]

بخش‌های فارسنامه ابن بلخی

ابن بلخی کتاب خود را به یک مقدمه و سه بخش تقسیم کرده‌است:

1. در مقدمه کتاب، پس از حمد خداوند و ستایش پیامبر او، به چگونگی
2. تألیف کتاب می‌پردازد و شیفتگی خود را به پارس و مردم آن نشان
3. می‌دهد و عزت و اهمیت معنوی و مذهبی و تاریخی فارس و مردم
4. آن را به استناد روایات معتبری از قول پیامبر اسلام و خاندانش
5. می‌ستاید و پارسیان را از برگزیدگان خداوند می‌داند.^[۸]  

6. دانلود  فارسنامه  ابن بلخی

7. بخش تاریخی که بیان مختصر و دقیقی از تاریخ پادشاهان ایران از عهد باستان تا روزگار ساسانیان و کیفیت گشودن پارس به وسیله مسلمانان است.^[۹]

8. دانلود کتاب فارسنامه بلخی

9. بخش جغرافیایی که به ذکر فارس و کورت‌های پنجگانه آن
10. و شهرهای هر کوره اختصاص دارد و شرح نهرها، دریاها،
11. مرغزارها، قلعه‌ها و مسافات فارس را در برمی‌گیرد.^[۱۰]
12. بخش سیاسی و اجتماعی و اقتصادی کتاب که در حقیقت
13. موخره فارسنامه به‌شمار می‌آید و مشتمل است بر احوال
14. شبانکاره و کرد و اخلاق و روحیات مردم و قانون مال پارس که در عین اختصار، بسیار معتبر، خواندنی و با ارزش می‌باشد.^[۱۱]

مؤلف: ابن‌بلخی

ناشر: اساطیر

ویراستاران:رنلدالین نیکلسون، گای لسنرینج

زبان: فارسی