دانلود نسخه خطی مثنوی معنوی
دانلود نسخه خطی مثنوی معنوی
به قول استاد فرزانه و دانشمند ، جناب آقای دکتر شفیعی کدکنی :« مثنوی معنوی جلال الدین مولوی،
بزرگترین حماسه روحانی بشریّت است که خداوند برای جاودانه کردن فرهنگ ایرانی ، آن را به زبان پارسی
هدیه کرده است و هنوز بشریّت در نخستین پلّه های شناخت این اثر ژرف و بی همتاست ».اگر در هر سالی
شرحی جامع و کامل بر این کتاب نوشته شود ، باز هم میدان تحقیق ، همچنان باز است ، و تشنگان این وادی
، جویای گزارش های بیشتر و بیشترند . ۳ آری ، تألیف صدها شرح و تلخیص و ترجمه به زبانهای فارسی ، ترکی
دانلود نسخه خطی مثنوی معنوی
، اردو و دهها زبان دیگر دنیا که امروزه نسخ خطّی فراوانی از آنها در کتابخانه های مختلف دنیا موجود است که
نمودار گوشه ای از عظمت این کتاب عظیم و پر قدر است که بحق ، لقب «قرآن فارسی» یافته است . اشعار
مولانا ، چه در مثنوی و چه در غزلیات شمس ، آکنده و آمیخته با رموزات عرفانی و اسرار ملکوتی است و از همان
آغاز تولد و سرایش افهام و اذهان بسیاری از یاران و مریدان مولانا را به خود جلب کرد، و طبق آنچه از مکتوبات
مولانا و فیه ما فیه
او بر می آید ، و نیز آنچه افلاکی در مناقب العارفین بارها بدان اشاره کرده ، مولانا در زمان حیات
پربرکت خود ، آنچه اذهان و افهام کافه انام از این رموزات دربهره اندوزی دچار مشکل می شد ، با کلام جان بخش
خویش کلام مثنوی را تفسیر و تبیین می نمود و ایشان بارها در فهم ابیات و معانی رمز آلود مثنوی به خود مولانا
مراجعه و از او سؤال می نمودند .۱ پس از مولانا و سلطان ولد که در شرح مثنوی ، آثار و تقریراتی از خویش به
یادگار نهاده اند ، قدیمی ترین شرح درباره مثنوی ، شرح احمد رومی از مریدان سلطان ولد و فرزندش عارف چلبی
است که مرحوم فروزانفر از آن خبر داده و دو نسخه از آن را در دست داشته است .۲ این شرح که به قول مرحوم
دانلود نسخه خطی مثنوی معنوی
زرین کوب شرح قابل ملاحظه ای نیست ،۳ در سال ۷۲۰ هـ . ق . تألیف شده است. بعد از این شرح ، نشانی و اثری
از شرح و تفسیر در خور بر مثنوی تا حدود دو قرن به دست نیامده است . پس از درگذشت مولانا ، توجّه به آثار او و
کوشش در شناخت شخصیت معنوی و عرفانی او ، بخصوص در حوزه یاران مولانا در قونیه بیشتر شد . لذا نخستین
کوشش ها نیز در همان قونیه صورت گرفت . فریدون سپهسالار (۷۱۹- ۶۲۹ ه. ق )که به قول خود ، چهل سال به مولانا
خدمت کرده بود ، در کتابی فارسی به ذکر مناقب و احوال مولانا پرداخت . افلاکی نیز حدود پنجاه سال بعد از مولانا
دانلود نسخه خطی مثنوی معنوی
(۷۱۸ هـ . ق .) مناقب العارفین خود را در ذکر مناقب و احوال و کرامات مولانا از کودکی تا رحلت نگاشت . این کتاب
علی رغم حکایات مبالغه آمیزی که دارد ، در بین دوستداران مولانا محبوبیت و شهرت زیادی پیدا کرد . به طوری که
بارها از سوی پیروان مکتب مولانا تلخیص و ترجمه شده است . برای نمونه «صابونی » ، خلاصه ای از آن را به نام
ثواقب المناقب به علاقه مندان عرضه کرده . محمود مثنوی خوان نیز ترجمه ای از آن به ثواقب صورت داده است که
به نام ثواقب محمود مثنوی خوان مشهور بوده است ۴ . قدیمی ترین آثاری که میتوان نامی از مولوی و یا اشعاری
از او را در آنها یافت ، آثار مربوط به علاءالدوله سمنانی (م.۷۳۵ ه. ق .)و شیخ نصیر الدّین چراغ دهلی (۰م . ۷۵۷ هـ. ق. )
و میر سید علی همدانی (م . ۷۸۵ هـ.ق .) است . علاءالدوله سمنانی در پاسخ شخصی که از او پرسیده است :
دانلود نسخه خطی مثنوی معنوی
«مولانای رومی چگونه کسی بوده ؟». گفته است : « من هرگز سخن او نشنودم که وقت من خوش نشده است»
.۵ دو بیت از مثنوی در ملفوظات شیخ نصیر الدّین چراغ دهلی و چند بیت از غزل مولانا ، در ذخیره الملکوک میر سید
علی همدانی نیز آمده است. ۶ بیشترین علاقه را نسبت به مولانا و اشعار او در شعر و آثار بزرگان قرن نهم ، مانند
قوام الدّین سنجابی (م . ۸۲۰ هـ. ق .) ، شاه قاسم انوار ، خواجه ابوالوفا خوارزمی (م . ۸۳۵ هــ .ق .) ، کمال الدّین
(تاج الدّین ) حسین خوارزمی (م . ۸۴۰ هـ. ق. )می توان مشاهده کرد.۱ در حقیقت کوشش برای شرح مثنوی نیز
از همین کمال الدین حسین خوارزمی شروع می شود . دو شرح منظوم و منثور او بر مثنوی به نامهای کنوز الحقائق
و جواهر الاسرار و زواهرالانوار ، به اعتبار ی اوّلین شروح منظم و منسجم بر مثنوی به حساب می آیند . از کنوز الحقائق
دانلود نسخه خطی مثنوی معنوی
جز قسمتهایی بر جای نمانده ، امّا جواهر الاسرار او منبع بسیاری از شارحان و محقّقان مثنوی بوده است ، ولو آن که
شارح توانسته تنها سه دفتر را شرح کند .۲ درباره این شروح به تفصیل سخن خواهد رفت . به دنبال خوارزمی ، نظام
الدّین محمود شیرازی ، معروف به شاه داعی ، شاعر و عارف بزرگ قرن نهم (۸۱۰ –۸۷۰ ه. ق. ) حاشیه یا شرحی بر
مثنوی نوشت که علی رغم کاستی ها و نارسایی هایی که در آن مشاهده می شود ، قابل تحسین و در خور توجّه
است . او نیز مانند خوارزمی پیرو مکتب محیی الدّین عربی است و از منظر آن عارف بزرگ به شرح پاره ای از مشکلات
مثنوی پرداخته است ۳ . شاه داعی نیز قبل از این شرح ، هجده بیت از ابیات مثنوی را شرح میکند و سپس آن را
در ضمینه شرح خود می آورد. البته نمی توان از کوششهای مولانا یعقوب چرخی (م.۸۵۱ هـ. ق. )و مولانا عبدالّرحم
ن جامی (م .۸۹۸ هـ. ق.) نیز در این قرن چشم پوشی کرد. چرخی از مشایخ فرقه نقشبندیه است و مثنوی در میان
پیروان این فرقه همواره به دیده عظمت و احترام نگریسته می شده است. او به خواهش بعضی از اصحاب خود ، به
شرح دیباچه مثنوی و توضیح و تحلیلی مختصر
درباره داستان پادشاه و کنیزک و شیخ دقوقی و قصه همشهری عارف
خود ، شیخ محمد سررُزی می پردازد. جامی که خود از ارادتمندان مولاناست و درباره دیدار او از قونیه و تربت مولانا
نیز حکایاتی نقل شده است ،۴ بر دو بیت آغازین مثنوی شرحی مبسوط به نظم و نثر می نویسد که بسیاری از شارحان
بعد از او ، بخصوص پیروان مکتب ابن عربی از این شرح استفاده کرده اند . اسیری لاهیجی و شیخ علاءالدین علی بن
محمّد شاهرودی ، معروف به «مصنفک» از دیگر بزرگانی هستند که نسبت به شرح بعضی از ابیات مثنوی و رفع
دشواریهای آن در قرن نهم کوشیده اند.۵ ملاحسین کاشفی سبزواری (م . ۹۱۰ هـ. ق.) واعظ مشهور و نویسنده
پرکار قرن نهم و دهم نیز تلاشهای ارزنده ای درباره مثنوی انجام داده است .
اولین نفری باشید که دیدگاهی را ارسال می کنید برای “دانلود نسخه خطی بی نظیر و کامل مثنوی معنوی – محل: در کتابخانه گنج بخش پاکستان – کتابت: عبدالحمید”
محصولات مشابه
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.