دانلود نسخه خطی مثنوی معنوی
دانلود نسخه خطی مثنوی معنوی
به قول استاد فرزانه و دانشمند ، جناب آقاي دكتر شفيعي كدكني :« مثنوي معنوي جلال الدين مولوي،
بزرگترين حماسة روحاني بشريّت است كه خداوند براي جاودانه كردن فرهنگ ايراني ، آن را به زبان پارسي
هديه كرده است و هنوز بشريّت در نخستين پلّه هاي شناخت اين اثر ژرف و بي همتاست ».اگر در هر سالي
شرحي جامع و كامل بر اين كتاب نوشته شود ، باز هم ميدان تحقيق ، همچنان باز است ، و تشنگان اين وادي
، جوياي گزارش هاي بيشتر و بيشترند . 3 آري ، تأليف صدها شرح و تلخيص و ترجمه به زبانهاي فارسي ، تركي
دانلود نسخه خطی مثنوی معنوی
، اردو و دهها زبان ديگر دنيا كه امروزه نسخ خطّي فراواني از آنها در كتابخانه هاي مختلف دنيا موجود است كه
نمودار گوشه اي از عظمت اين كتاب عظيم و پر قدر است كه بحق ، لقب «قرآن فارسي» يافته است . اشعار
مولانا ، چه در مثنوي و چه در غزليات شمس ، آكنده و آميخته با رموزات عرفاني و اسرار ملكوتي است و از همان
آغاز تولد و سرايش افهام و اذهان بسياري از ياران و مريدان مولانا را به خود جلب كرد، و طبق آنچه از مكتوبات
مولانا و فيه ما فيه
او بر مي آيد ، و نيز آنچه افلاكي در مناقب العارفين بارها بدان اشاره كرده ، مولانا در زمان حيات
پربركت خود ، آنچه اذهان و افهام كافة انام از اين رموزات دربهره اندوزي دچار مشكل مي شد ، با كلام جان بخش
خويش كلام مثنوي را تفسير و تبيين مي نمود و ايشان بارها در فهم ابيات و معاني رمز آلود مثنوي به خود مولانا
مراجعه و از او سؤال مي نمودند .1 پس از مولانا و سلطان ولد كه در شرح مثنوي ، آثار و تقريراتي از خويش به
يادگار نهاده اند ، قديمي ترين شرح درباره مثنوي ، شرح احمد رومي از مريدان سلطان ولد و فرزندش عارف چلبي
است كه مرحوم فروزانفر از آن خبر داده و دو نسخه از آن را در دست داشته است .2 اين شرح كه به قول مرحوم
دانلود نسخه خطی مثنوی معنوی
زرين كوب شرح قابل ملاحظه اي نيست ،3 در سال 720 هـ . ق . تأليف شده است. بعد از اين شرح ، نشاني و اثري
از شرح و تفسير در خور بر مثنوي تا حدود دو قرن به دست نيامده است . پس از درگذشت مولانا ، توجّه به آثار او و
كوشش در شناخت شخصيت معنوي و عرفاني او ، بخصوص در حوزة ياران مولانا در قونيه بيشتر شد . لذا نخستين
كوشش ها نيز در همان قونيه صورت گرفت . فريدون سپهسالار (719- 629 ه. ق )كه به قول خود ، چهل سال به مولانا
خدمت كرده بود ، در كتابي فارسي به ذكر مناقب و احوال مولانا پرداخت . افلاكي نيز حدود پنجاه سال بعد از مولانا
دانلود نسخه خطی مثنوی معنوی
(718 هـ . ق .) مناقب العارفين خود را در ذكر مناقب و احوال و كرامات مولانا از كودكي تا رحلت نگاشت . اين كتاب
علي رغم حكايات مبالغه آميزي كه دارد ، در بين دوستداران مولانا محبوبيت و شهرت زيادي پيدا كرد . به طوري كه
بارها از سوي پيروان مكتب مولانا تلخيص و ترجمه شده است . براي نمونه «صابوني » ، خلاصه اي از آن را به نام
ثواقب المناقب به علاقه مندان عرضه كرده . محمود مثنوي خوان نيز ترجمه اي از آن به ثواقب صورت داده است كه
به نام ثواقب محمود مثنوي خوان مشهور بوده است 4 . قديمي ترين آثاري كه ميتوان نامي از مولوي و يا اشعاري
از او را در آنها يافت ، آثار مربوط به علاءالدولة سمناني (م.735 ه. ق .)و شيخ نصير الدّين چراغ دهلي (0م . 757 هـ. ق. )
و مير سيد علي همداني (م . 785 هـ.ق .) است . علاءالدولة سمناني در پاسخ شخصي كه از او پرسيده است :
دانلود نسخه خطی مثنوی معنوی
«مولاناي رومي چگونه كسي بوده ؟». گفته است : « من هرگز سخن او نشنودم كه وقت من خوش نشده است»
.5 دو بيت از مثنوي در ملفوظات شيخ نصير الدّين چراغ دهلي و چند بيت از غزل مولانا ، در ذخيره الملكوك مير سيد
علي همداني نيز آمده است. 6 بيشترين علاقه را نسبت به مولانا و اشعار او در شعر و آثار بزرگان قرن نهم ، مانند
قوام الدّين سنجابي (م . 820 هـ. ق .) ، شاه قاسم انوار ، خواجه ابوالوفا خوارزمي (م . 835 هــ .ق .) ، كمال الدّين
(تاج الدّين ) حسين خوارزمي (م . 840 هـ. ق. )مي توان مشاهده كرد.1 در حقيقت كوشش براي شرح مثنوي نيز
از همين كمال الدين حسين خوارزمي شروع مي شود . دو شرح منظوم و منثور او بر مثنوي به نامهاي كنوز الحقائق
و جواهر الاسرار و زواهرالانوار ، به اعتبار ي اوّلين شروح منظم و منسجم بر مثنوي به حساب مي آيند . از كنوز الحقائق
دانلود نسخه خطی مثنوی معنوی
جز قسمتهايي بر جاي نمانده ، امّا جواهر الاسرار او منبع بسياري از شارحان و محقّقان مثنوي بوده است ، ولو آن كه
شارح توانسته تنها سه دفتر را شرح كند .2 دربارة اين شروح به تفصيل سخن خواهد رفت . به دنبال خوارزمي ، نظام
الدّين محمود شيرازي ، معروف به شاه داعي ، شاعر و عارف بزرگ قرن نهم (810 –870 ه. ق. ) حاشيه يا شرحي بر
مثنوي نوشت كه علي رغم كاستي ها و نارسايي هايي كه در آن مشاهده مي شود ، قابل تحسين و در خور توجّه
است . او نيز مانند خوارزمي پيرو مكتب محيي الدّين عربي است و از منظر آن عارف بزرگ به شرح پاره اي از مشكلات
مثنوي پرداخته است 3 . شاه داعي نيز قبل از اين شرح ، هجده بيت از ابيات مثنوي را شرح ميكند و سپس آن را
در ضمينة شرح خود مي آورد. البته نمي توان از كوششهاي مولانا يعقوب چرخي (م.851 هـ. ق. )و مولانا عبدالّرحم
ن جامي (م .898 هـ. ق.) نيز در اين قرن چشم پوشي كرد. چرخي از مشايخ فرقة نقشبنديه است و مثنوي در ميان
پيروان اين فرقه همواره به ديدة عظمت و احترام نگريسته مي شده است. او به خواهش بعضي از اصحاب خود ، به
شرح ديباچة مثنوي و توضيح و تحليلي مختصر
دربارة داستان پادشاه و كنيزك و شيخ دقوقي و قصة همشهري عارف
خود ، شيخ محمد سررُزي مي پردازد. جامي كه خود از ارادتمندان مولاناست و دربارة ديدار او از قونيه و تربت مولانا
نيز حكاياتي نقل شده است ،4 بر دو بيت آغازين مثنوي شرحي مبسوط به نظم و نثر مي نويسد كه بسياري از شارحان
بعد از او ، بخصوص پيروان مكتب ابن عربي از اين شرح استفاده كرده اند . اسيري لاهيجي و شيخ علاءالدين علي بن
محمّد شاهرودي ، معروف به «مصنفك» از ديگر بزرگاني هستند كه نسبت به شرح بعضي از ابيات مثنوي و رفع
دشواريهاي آن در قرن نهم كوشيده اند.5 ملاحسين كاشفي سبزواري (م . 910 هـ. ق.) واعظ مشهور و نويسندة
پركار قرن نهم و دهم نيز تلاشهاي ارزنده اي دربارة مثنوي انجام داده است .
اولین نفری باشید که دیدگاهی را ارسال می کنید برای “دانلود نسخه خطی بی نظیر و کامل مثنوی معنوی – محل: در کتابخانه گنج بخش پاکستان – کتابت: عبدالحمید”
محصولات مشابه
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.