دانلود کتاب کودتای لاهوتی –  نویسنده: کاوه بیات

دانلود کتاب کودتای لاهوتی

دانلود کتاب فروشگاه رهاوی

ابوالقاسم الهامی متخلص به لاهوتی یا لاهوتی‌خان (۲۰ مهر ۱۲۶۴ در کرمانشاه – ۲۵ اسفند

۱۳۳۵ در مسکو) شاعر، روزنامه‌نگار، نظامی و فعال سیاسی انقلابی کُرد اهل ایران بود. لاهوتی

فعالیت خود را از دوران انقلاب مشروطه آغاز کرد و سپس در دههٔ ۱۹۲۰ میلادی به عضویت

حزب کمونیست ایران درآمد. او در دوران رضاشاه تحت تعقیب قرار گرفت و غیاباً محکوم به

 اعدام شد، اما موفق شد فرار کرده و به شوروی بگریزد. لاهوتی دوران کودکی و جوانی خود

را غالباً در ایران سپری کرد و در زمان انقلاب مشروطه (۱۹۰۵ تا ۱۹۱۱) و بعد از آن از پیشاهنگان

شورش‌ها و مبارزات کارگری علیه استبداد بود. او در سال ۱۹۲۱ میلادی رهبری شورشی در

 تبریز را که به نام «شورش لاهوتی‌خان» مشهور است، به عهده داشت.

نام خانوادگی اصلی وی، «الهامی»، از نامه‌هایی که به برادرش می‌نوشت آشکار شد.

وی افزون بر کردی به زبان‌های فرانسوی، فارسی، روسی، ترکی و انگلیسی مسلط بود و

مدتی در ترکیه به چاپ نشریات ترکی و فرانسوی پرداخت.^[۱]

دانلود کتاب فروشگاه رهاوی

دانلود کتاب کودتای لاهوتی

لاهوتی در سال ۱۳۰۵ هجری قمری، برابر با ۱۲۶۴ خورشیدی در کرمانشاه به دنیا آمد. پدرش

 میرزا احمد الهامی شاعری مذهبی و از پیروان سلسلهٔ نعمت‌اللهی و مرید سید صالح

ماهیدشتی (حیران علیشاه) بود^[۲] از تویسرکان به کرمانشاه آمده‌بود و در آنجا به شغل

گیوه‌کشی مشغول بود. مادر لاهوتی نیز چنان‌که خود در نامه‌ای به شخصی به نام

عیسایف نوشته زنی کُرد از ایل قلخانی و پیروی دین یارسان بود.^[۳]

وی نام مستعار ابوالقاسم لاهوتی را برای خود برگزید و نخستین اشعار وی در روزنامهٔ

 حبل‌المتین به چاپ رسید. او از نخستین کسانی است که قالب‌های شعری را درنوردید

و به زبانی ساده و روان شعر گفت. از وی مجموعه‌ای شامل قطعه، غزل و مقداری

تصنیف بر جای مانده‌است. او در کرمانشاه روزنامه بیستون را منتشر می‌کرد. وی همچنین

در سال ۱۲۹۶ (۱۹۱۷ میلادی)

حزب فرقه کارگر را در شهر کرمانشاه بنیان‌گذاری کرد.^[۴]

اوایل بهمن ۱۳۰۰، هزار و پانصد ژاندارم به فرماندهی سرهنگ سوئدی لوندبرگ همراه با

۱۰۰۰ چریک محلی به سرکردگی امیر ارشد حاجی علیلو، برای سرکوبی اسماعیل سیمیتقو،

رئیس ایل شکاک، به سوی سلماس رفتند اما در نبردی که ۵ بهمن ۱۳۰۰ روی داد، نیروهای

ژاندارمری شکست سختی خورده و به بندر شرفخانه عقب نشستند. امیر ارشد حاجی علیلو

هم در این نبرد کشته شد. ناکامی و شکست در جنگ و ناخرسندی افسران ژاندارمری از طرح

 رضاخان برای ادغام ژاندارمری و نیروهای قزاق، به منظور یکپارچه کردن نیروهای مسلح

ایران، سبب شد تا شماری از افسران ژاندارم، به رهبری یاور (سرگرد) ابوالقاسم لاهوتی، در

شرفخانه به فکر کودتا بیفتند.

دانلود کتاب فروشگاه رهاوی

دانلود کتاب کودتای لاهوتی

کودتای این افسران، با بازداشت سرگرد محمود پولادین، جانشین سرهنگ لوندبرگ و دستگیری

ساعدالملک الهامی، حاکم شرفخانه، از روز ۷ بهمن ۱۳۰۰ عملاً آغاز شد. عصر همان روز گروهی

از سواران ژاندارم راهی صوفیان شده و در طول راه خطوط تلفن، تلگراف و راه‌آهن را قطع

کردند. مهدی‌قلی هدایت، والی (استاندار) آذربایجان، که روز فردای شورش از وقایع شرفخانه

آگاه شده بود، در تدارک دفاع از تبریز برآمد اما نیروی ژاندارم در جنگ بر مدافعان شهر پیروز

شد و پس از توقیف والی، کنترل اکثر نقاط شهر را به دست گرفت. وقتی خبر شورش لاهوتی

به تهران رسید، رضاخان وزیر جنگ، به سرهنگ حبیب‌الله شیبانی فرمانده ژاندارمری اردبیل دستور

داد به تبریز برود و شورشیان را سرکوب کند. در زد و خورد کوچکی که بین نیروی اعزامی از اردبیل

و شورشیان در حومهٔ تبریز روی داد، سروان تورج میرزا، رئیس ستاد جنگ کودتاچیان کشته شد.

روز ۱۹ بهمن ۱۳۰۰ نیروهای ژاندارمری اردبیل بر تبریز مسلط شدند و ابوالقاسم لاهوتی، همراه با چند

تن دیگر از همدستانش، روز ۲۲ بهمن ۱۳۰۰ به شوروی گریختند. زمستان ۱۹۲۲ پس از این‌که شورش

لاهوتی در تبریز شکست خورد، وی به همراه چند نفر به شوروی پناهنده شدند و ۱ سال در باکو و

 نخجوان سپری کردند و در ۱۹۲۳ به مسکو رفتند. همسر وی ستسیلیا که وی او را سلسله بانو می‌خواند،

متولد کی‌یف اوکراین بود و چهار فرزند به نام لیلا، گیو، دلیر و عطیه داشتند.^[۱]

دانلود کتاب فروشگاه رهاوی

دانلود کتاب کودتای لاهوتی

ابوالقاسم لاهوتی مدتی را در قفقاز و مسکو به سر برد و در سال ۱۹۲۵ به تاجیکستان سفر کرد و

از پایه‌گذاران ادبیات نوین در این جمهوری سابق شوروی تبدیل شد. ابوالقاسم لاهوتی سال‌های

زیادی در تاجیکستان زیست و سال ۱۹۴۶ دیوان اشعارش را چاپ کرد. بعد از مدتی تاجیکستان را

ترک کرد و در مسکو مقیم شد و ۱۰ سال بعد در مسکو درگذشت.^[۵]

وی مدتی سِمَت وزیر فرهنگ و هنر تاجیکستان شوروی را برعهده داشت. در تاجیکستان تئاتر و اپرا

را پایه‌گذاری کرد. وی همچنین معاون ماکسیم گورکی در هیئت رئیسهٔ کانون نویسندگان شوروی بود.

لاهوتی برای مردم تاجیکستان اهمیت و احترام ملی بالایی دارد و خانهٔ وی در یکی از محله‌های

خوب شهر دوشنبه که در جنگ جهانی دوم از بمباران در امان بوده به آثارخانه یا موزهٔ لاهوتی

تبدیل شده و بر ورودی آن نوشته‌است «یک‌نفس در زندگانی فارغ از کوشش نبودم». جایزهٔ

سالانهٔ اتحادیهٔ خبرنگاران تاجیکستان نیز به نام لاهوتی نام‌گذاری شده‌است.^[۱] وی دربارهٔ تاجیکستان

می‌گوید:^[۱]

چون شنیدم کشوری با نام تاجیکستان شوروی هست که در آنجا آثار فردوسی و سعدی را

خلق همچون در ایران من می‌خوانند و پاس می‌دارند و من از پرته (پارتی یا همان حزب

کمونیست در زبان روسی) خواهش کردم که مرا به آنجا بفرستند.

وی مدت ۳۵ سال خارج از ایران زندگی کرد^[۶] و هرگز به ایران بازنگشت و سرانجام در ۲۵ اسفند سال ۱۳۳۵ خورشیدی در مسکو درگذشت. وی در گورستان نووودویچی مدفون گشته‌است. به گفتهٔ پژوهشگران، او وصیت کرده بود که اگر در ایران انقلاب سوسیالیستی پیروز نشود، جسدش به تاجیکستان منتقل شود، ولی چنین نشد.^[۵]