دانلود نسخه خطی تاج المصادر  نوشتهٔ احمد بن علی بیهقی (۴۷۰-۵۴۴ هجری قمری)

نسخه خطی تاج المصادر   نوشتهٔ احمد بن علی بیهقی

(۴۷۰-۵۴۴ هجری قمری) یک فرهنگ لغت دوزبانهٔ عربی به

فارسی است که در آن بیشتر مصدرهای عربی و مخصوصاً

مصدرهای قرآنی با ترجمه آمده‌است.

بیهقی، احمد بن علی، 1077 یا 1078-1149 یا 1150، مؤلف.
ایجاد / منتشر شد
1245 [1829] سرفصل ها
– زبان عربی–ذرات–فرهنگ–فارسی
– نسخه های خطی، فارسی–واشنگتن (D.C.)
– ایران
توجه داشته باشید
– نسخه خطی
– فارسی.
– عنوان از fol. 2a و کلفون.
– نام نویسنده ذکر نشده است.
– احتمالاً در هند نوشته شده است.
– کاغذ؛ کاغذ نازک و برنزه روشن بدون خطوط زنجیره ای یا واترمارک قابل مشاهده. unwan تفصیلی در طلا; متن محصور شده در حاشیه پایه سه خط بسیار ظریف در سیاه، قرمز و قرمز. جوهر سیاه با سایش؛ برخی یادداشت ها و اصلاحات حاشیه ای؛ کلمات کلیدی در rectos
– نستعلیق; 21 خط در یک منطقه نوشته شده 19 در 10 سانتی متر.

نسخه خطی تاج المصادر 

تاج المصادر، تألیف نحوی و واژه‌شناس ممتاز قرن ششم قمری؛

ابوجعفر احمد بن علی بن محمد مقری بیهقی (درگذشته 544ق)،

فرهنگ‌نامه‌ای دو زبانه (عربی به فارسی) است که مصدرهای عربی

را با برابرهای دقیق فارسی معنا می‌کند. ادیب و تاریخ‌دان معاصر؛

هادی عالم‌زاده، این اثر را تصحیح کرده و برای آن مقدمه و تعلیقات

نوشته است. کتاب حاضر، بر آثار بعدی مانند منتهى الأرب و

لغت‌نامه دهخدا تأثیر گذاشته است.

خصوصیات اثر

تاج‌المصادر مشهورترین اثر احمد بن علی بیهقی است که مؤلف

نزدیک به ۱۷٬۰۰۰ مصدر عربی و برابرهای فارسی آن را گردآوری

کرده‌است و منبعی غنی و معتبر برای فرهنگ‌نویسان فارسی

بوده‌است. بیهقی، به گفتهٔ خودش، برای تألیف این کتاب، از

قرآن و احادیث و نیز افعال پرکاربرد دیوان‌های عرب استفاده کرده‌است

و برای شرح و معانی آن‌ها از چند کتاب نظیر دیوان‌الادب فارابی، صحاح‌اللغة جوهری، تهذیب‌اللغة ازهری،

الغریبین هروی و المصادر زوزنی استفاده کرده‌است.^[۱]

نسخه خطی تاج المصادر

• نویسنده مقدمه‌اش را به زبان عربی نوشته و در آن با اشاره
• به اینکه این کتاب، مصدرهایی است که برای اطمینان از عربی
• بودن آن، به کتابهای پیشوایان زبان عربی مراجعه کرده‌ام و
• فارسی بودن معانی مقابلش را برگزیده‌ام؛ افزوده است: ولی
• امثال و اشعار نیاوردم تا حجمش مختصر و حفظش آسان باشد…
• و به مصادر قرآنی بیشتر توجه کردم چون هیچ فصاحتی نیست،
• جز آنکه قرآن کلید آن است و بلاغتی نیست جز آنکه از نور قرآن،
• روشنی گرفته است….^[۱]
• هادی عالم‌زاده، روش کتاب حاضر را از ابداعات فارابی دانسته و
• نوشته است: بیهقی مانند بسیاری از مؤلفان فرهنگهای مبتنی بر
• ساختمان صرفی کلمات (معاجم الأبنیة) و خصوصاً کتب مربوط به
• مصادر، از شیوه متداول پیروی کرده است.^[۲]
• نسخه خطی تاج المصادر

ساختار و محتوا 

این اثر دو جلدی بر اساس اوزان افعال به این ترتیب سامان یافته است:

• جلد اول مشتمل بر ابواب ثلاثی مجرد: ابواب فَعَلَ یَفعُلُ؛ فَعَلَ یفعِلُ؛
• فَعَلَ یَفعَلُ؛ فَعِلَ یَفعَلُ؛ فَعُلَ یَفعُلُ و فَعِلَ یَفعِلُ.
• جلد دوم مشتمل بر ابواب ثلاثی مزید، رباعی مجرد، رباعی مزید
• و ملحقات.

نمونه مباحث

• بابُ فَعَلَ یَفعُلُ من السالم بفتح العین فی الماضی و ضمُّها فی الغابر: …
• «المَلث»: کسی را بچرب سخنی از کاری بازداشتن.^[۳]
• «السُّجُود و المَسجَد»: سر بر زمین نهادن و الإسم السِّجدة
• بالکسر [و] السُّجودُ: فروتنی کردن. «السَّردُ»: مشک دوختن
• و زره پیوستن و کاری پیوسته کردن و سخن نیکو راندن.^[۴]
• بابُ فَعِلَ یَفعِلُ بکسر العین فی الماضی و الغابر: … و من المعتلّ
• الواوی: «الوِراثةُ»: میراث یافتن تقولُ: وَرِثتُ أبی و وَرِثتُ الشیءَ من أبی.^[۵]