تشریفات دربار ساسانی

تشریفات موسیقی خنیاگری ساسانی

گیرشمن  به نوعی آیین و تشریفات در باری که به تدریج فراهم شده و کاملاً رعایت

می شد و به زندگی دربار نظم و سامان بخشیده بود  اشاره می کند  :

وی می گوید درباریان به سه گروه تقسیم می شدند : شهسواران و پسران شاه

بیشتر مورد نظر بودند بند و طبقه نخست را تشکیل می داده ،  اطرافیان شاه

و خواص آن او تشکیل طبقه دوم را  می دادند و طبقه سوم شامل مقلدان و

خنیاگران بود

 ساسانیان با پیوستن به هنر هخامنشی ، سنتهای کهن آسیای غربی پیش از

اسکندر ، استمرار می بخشیدند هند . مسلسل هنر پارتی که مسلماً یک هنر

ایرانی شرقی است نیز همین روش کلی را تایید می کند . در حقیقت هنر

ساسانی در ابتدای امر کاملاً وارث گذشته ایرانی است است . هنری ایالات

شرقی رومی در این مجموعه هنری سبکی وارد خواهد کرد که در طول زمان

ترتیب شکل ها را تغییر خواهد داد . هنر ایرانی در حالی که هنر ای کاملاً

ترکیبی است در بوته ملیت ایرانی می گدازد روی آن مجدداً کار می‌شود و

توسط یک برنامه سیاسی که هدف آن باز گرفتن اعتبارات و افتخارات گذشته

هخامنشیان است دیگر بار به صورت یک هنر ملی در می آید

تشریفات موسیقی خنیاگری ساسانی

کریستین سن  می‌گوید هر کس را در جامعه درجه و مقامی ثابت بود و از

قواعد محکم سیاست ساسانیان یک این را باید شمرد که هیچ کس نباید

خواهان درجه باشد حقوق آنچه به اقتضای نسبت به او تعلق میگیرد .

قوانین مملکت حافظ پاکی خون خواندن ها و حافظ اموال غیر منقول آنان

بود راجع به خاندان سلطنتی در پارس نامه عبارتی است که ظاهراً اخذ

است آیین نامک  عهد ساسانیان است “عادت ملوک فرصت و عکاس را

آن بودی که از همه ملوک اطراف چون چین و روم و ترک و هند دختران 

ستدندی  و هرگز  و پیوست ساختندی  و هرگز هیچ دختر را به دی نشان ندادندی

. دختران را جز با کسانی که از اهل بیت ایشان بودند مواصلت نکردندی”(مسعودی)

تشریفات موسیقی خنیاگری ساسانی

نام خانواده های بزرگ را در دفاتر و دواوین ثبت می‌کردند . دولت حس آن

را عهده دار بود و مرا از خریدن اموال اشراف منع می کردند. به طور کلی 

ا رفتن از طبقه ای به طبقه دیگر مجاز نبود ولی گاهی استثنا باغ می‌شد با

آن وقتی بود که یکی از آحاد رعیت اهلیت و هنر عکاسی نشان می‌داد . در

این صورت بنابر نامه تنسر ( آن را بر شاهنشاه ارز کنند ، و تجربة نوردان و

تشریفات موسیقی خنیاگری ساسانی

هیربدان و طول مشاهدات ، اگر مستحق دانند به غیر طایفه الحاق فرمایند ،

آن شخص در پارسائی آزموده بود او را وارد طبقه روحانیون می‌کردند و قوت

و شجاعت داشته را در طبقه جنگیان داخل می‌نمودند اگر در عقل و قوه حافظه

ممتاز بود در طبقه دبیران . درهرصورت ، قبل از رفتن به طبقه اعلا ، بایستی

تعلیمات کافی و استواری بیابد.

 بنابراین این رفتن  یکی از از عامه به طبقه اشراف به طور کل امری محال نبود

، شاه این اختیار را داشت و به این وسیله خونی جدید در عروق نوجوانان وارد

می کرد اما بسیار نادر اتفاق می افتاد .

مسعودی روایت بسیار جالب توجهی دارد و می‌گویند: 

اردشیر بابکان رجال دولت

را بر حق دسته تقسیم کرده بود   . در چهار صفحه اول اولیای دولت و همه

اشخاصی را قرار داد که در ایجاد و اجرای قوانین دست داشتند .

تشریفات موسیقی خنیاگری ساسانی

1- وزرا  ۲- موبد ، قاضی کل و رئیس هیربدان ۳- سپاه بد ، که ماموران مهم

دولت به شمار می‌رفتند و هر کدام در قلمرو خود صاحب اختیار بودند و بر یک

ربع مملکت حکومت می‌کردند و معاونی در اختیار داشتند. ۴- مرزبان و  سپس

:”خوانندگان و نوازندگان” و تمام کسانی که شغلشان موسیقی بود ، در یک طبقه

مخصوص جا داد . صورتی که مزمن مسعودی نرم شده حاوی نکات مفیدی نیز

هست نقطه پدید آمدن خوانندگان و نوازندگان در ردیف عالی‌ترین مأموران دولت

تشریفات موسیقی خنیاگری ساسانی

،روایتی است که معیار آن فهرست موجودات آسمانی است که مزدک به

پیروان خود نشان داده و برخی از ترتیب درجات در باران عصر ایران بوده است

مزدک خدای خود را چنین تصور می کرد ، که بر تخت در عالم بالا نشسته است

،چنانکه خسرو در این عالم می‌نشیند و در حضورش چهار قوه  ۱- تمیز

تشریفات موسیقی خنیاگری ساسانی

۲- فهیم ۳- حافظه ۴ – سرور هستند چنانکه در نزد خسرو یعنی موبدان موبد ،

هیربدان هیربد و سپاه بد و رامشگر. ر این ۴ گروه ، امور عالم  را به واسطه ۷ وزیر

خویش می گرداند که عبارتند از سالار ، پیشکار ، بارور ، کاردان ، دستور ویرگول

کودک ( غلام ، خادم ) و این هفته در دایره ۱۲ تن روحانیان دور میزنن از این قراره دو

. خواننده ، دهنده ،ستاننده ،برنده و،خورنده ویرگول دونده تشریفات موسیقی خنیاگری ساسانی

ویرگول خیلی زنده ویرگول کشنده ویرگول زننده ویرگول کننده ویرگول آینده ویرگول

شونده پاینده در هر انسانی این چهار قوه مجتمع است و آن ۷ و ۱۲ در عالم

سفلی مسلط هستند. (مروج الذهب – مسعودی)